Gezondheidszorg versus Gezondheid-zorg?

Lezersbrief van Karel De Backer, verstuurd naar De Standaard, De Morgen en MO-magazine.

Als vrijwilligers van de Onthaalgroep voor Vluchtelingen in onze gemeente helpen mijn vrouw en ik nieuwkomers in onze buurt hun weg te vinden. We doen dit nog maar enkele jaren, maar zijn deel van een groep onvermoeibare enthousiastelingen die al meer dan 30 jaar begaan zijn met “onze Vluchtelingen”, zoals we hen vaak noemen. De hulp die we verlenen is vaak praktisch van aard (een school vinden, kledij verzamelen, hen wegwijs maken waar de winkels zijn, busabonnement kopen, inschrijven voor de Nederlandse les, administratie bij de gemeente, eens een ontspannende activiteit samen organiseren,…), maar gaat soms ook over gevoelige zaken zoals financiële, familiale of gezondheidsproblemen waar overleg met het OCMW en andere overheidsinstanties voor nodig is. 

Het is het gebrek aan adequate en tijdige gezondheidszorg voor onze vluchtelingen die me de laatste maanden met een enorme gezondheid-zorg heeft opgezadeld. 

Een eerste geval gaat over een Burundese jongedame die na een ongeval interne complicaties heeft overgehouden die haar veel pijn veroorzaken en die volgens de dokters een complexe operatie vereisen. Aangezien ze als vluchteling niet aangesloten is bij een mutualiteit is het OCMW verantwoordelijk voor het betalen en opvolgen van de medische kosten. We zijn al maanden aan het overleggen met de lokale OCMW-afdeling om dit opgelost te krijgen, zonder resultaat, met uiteindelijk als finale antwoord dat de prioriteit voor deze dame eerst een andere woonst vinden is en pas dan het afhandelen van de operatie (mijn interpretatie: als ze weg is uit onze gemeente hoeft het OCMW ook niet meer voor de kosten van de operatie op te draaien). Ik herhaal, dit is al maanden aan de gang. Een tweede geval gaat over de moeder van deze dame, waarbij recent borstkanker is vastgesteld.

Op het einde van de maand moet ze uit het lokaal opvanginitiatief (=tijdelijk apartment ter beschikking gesteld door OCMW) verhuizen en zal het OCMW dus alle verplichtingen jegens haar stoppen. Dit is letterlijk op de dag te nemen want mevrouw moest op 3 november geopereerd worden en de boodschap van het OCMW is eenduidig: neen, we komen hier niet in tussen. Onze verplichting loopt tot 31/10. Dat de dame in kwestie nog geen woonst heeft, laat staan een ander OCMW of zekerheid van tijdige aansluiting bij de mutualiteit is van geen tel, ook niet als we er op aandringen dat de operatie dringend is.

Opvangcrisis 

Toen we dachten dat het summum bereikt was, volgde de apotheose als gevolg van een dramatische opvangcrisis van asielzoekers die zich momenteel afspeelt. Een gezin, met hoogzwangere vrouw, papa en dochter van bijna twee, dat omwille van plaatsgebrek bij Fedasil nergens terecht kon, vond na een dag op straat dankzij het werk van Vluchtelingenwerk Vlaanderen enkele dagen onderdak in een hotel in Brussel. We gingen hen daar zondag ophalen en wisten niet wat te verwachten: bange, uitgeputte, onzekere mensen? Uit welk land komen ze? Wat hebben ze meegemaakt in hun land of onderweg? Kennen ze hier iemand? Waarom België? Voor ons was het een beetje ongemakkelijk en we waren nerveus. Wat moest het voor hen niet zijn? Ook na een eerste kennismaking was het moeilijk in te schatten hoe ze zich voelden, maar kinderen breken vlot het ijs en al snel kwamen we allen een beetje korter bij elkaar.

Op dinsdagnacht brak het water van mama. De papa kwam heel voorzichtig op de deur van de slaapkamer kloppen, alsof hij niet wilde storen. We waren goed voorbereid en reden naar het UZ Jette, het kortst bijzijnde ziekenhuis. Daar aangekomen werden we goed ontvangen tot bleek dat het vluchtelingen zijn zonder sociale zekerheid. Om binnen te mogen moesten we € 2000 cash betalen en het was onduidelijk hoeveel de finale rekening zal zijn. Ik kon niet geloven dat medische hulp geweigerd mag worden en drong aan met het argument dat Fedasil instaat voor de medische kosten. Na een volgend telefoontje naar de dienst kregen we een nee en werd ons verteld dat we naar het Brugmann ziekenhuis moesten, want daar stellen ze geen vragen en komt Fedasil wel tussen in de kosten. Ik herhaalde nog eens dat de vrouw haar water gebroken is, en het gekerm van haar naast mij maakte de ernst van de situatie wel heel duidelijk. Het antwoord bleef neen. Ontdaan en beschaamd zei ik dat het hier over een baby ging. Dat het gevaarlijk kon zijn. Neen. Ik durfde de mama en papa niet aan te kijken en we vertrokken naar Brugmann, mijn gps wou niet meewerken maar gelukkig waren we er snel. Er werden geen vragen gesteld. Gelukkig maar. De mama beviel van een mooie zoon en is veilig en gezond. Ze werd heel goed verzorgd in het ziekenhuis.

Schuldig verzuim

Hier kunnen verschillende vragen gesteld worden. Waarom neemt het OCMW geen kordate actie wetende dat ‘het doel van de maatschappelijke dienstverlening is om iedereen toe te laten een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid wat onder meer inhoudt dat iemand zich kan verzorgen en toegang kan hebben tot de gezondheidszorg’. 

Waarom dekt Fedasil de kosten van gezondheidszorg niet in alle ziekenhuizen? Of misschien is dat wel het geval maar is het niet voldoende duidelijk? Waarom behandelt het ziekenhuis deze mama niet gewoon en doet het hiermee wat elke arts zweert te doen bij het afleggen van de eed van Hippocrates. Wat onder meer inhoudt ‘ijveren voor een gezondheidszorg die toegankelijk is voor iedereen’ en ‘erover waken dat mijn houding tegenover patiënten niet beïnvloed wordt door levensbeschouwing, politieke overtuiging, sociale stand, ras, etnie, nationaliteit, taal, gender, seksuele voorkeur, leeftijd, ziekte of handicap’. Hoe valt deze beslissing te rijmen met de missie van het ziekenhuis dat ‘de mens centraal staat’ en ‘de patiënt altijd op de eerste plaats, met respect voor hem of haar als mens, ongeacht zijn afkomst, taal, sociale status of filosofische overtuiging, en met respect voor zijn recht op zelfbeschikking.’. 

Ik heb er geen sluitende antwoorden op, maar iemand die in nood is help je, niets doen is schuldig verzuim. De gevallen die ik hierboven beschreven heb zijn schrijnend, hopelijk uitzonderingen, maar eerst en vooral gevaarlijk voor de gezondheid van de personen in kwestie. 

Ik ken de gezondheidszorg-, OCMW-, of immigratie-werking en wetgeving niet voldoende om een allesomvattende analyse te maken. Ik kan enkel meegeven dat het systeem te kort schiet ondanks dat naar mijn aanvoelen veel medewerkers het goed voorhebben en willen helpen, maar ze worden gekortwiekt door bureaucratische en kostenbesparende maatregelen of politieke motieven. Het menselijke van zowel de hulpverlener als degene die geholpen moet worden is van secundair belang. Help deze hulpverleners mensen te helpen door hen te versterken met meer personeel (een maatschappelijk assistent kan geen 50 a 60 dossiers deftig opvolgen), voldoende middelen (zoals geïndexeerde budgetten die de realiteit volgen: brood wordt ook voor vluchtelingen duurder) en minder regeltjes en bureaucratie (Voor de terugbetaling van een busabonnement moet de OCMW-raad toch niet steeds opnieuw de goedkeuring geven). 

Zet het leven en de gezondheid van niemand op de tweede plaats, heb oprechte ‘Zorgen om de Gezondheid’, ook van onze Vluchtelingen. Het zijn boven alles ook gewoon mensen die respect en een goede gezondheid verdienen.

Karel De Backer  

Een verontruste en verontwaardigde vrijwilliger – Onthaalgroep Vluchtelingen Grimbergen

Lezersbrief van Karel De Backer, verstuurd naar De Standaard, De Morgen en MO-magazine. Als vrijwilligers van de Onthaalgroep voor Vluchtelingen in onze gemeente helpen mijn vrouw en ik nieuwkomers in onze buurt hun weg te vinden. We doen dit nog maar enkele jaren, maar zijn deel van een groep onvermoeibare enthousiastelingen die al meer dan…